«کال مارجین» کابوس مشترک تمام معاملهگران تازه‌کار و حتی حرفه‌ای است. تصور کنید وارد متاتریدر می‌شوید و می‌بینید پوزیشن‌ها به طور خودکار بسته شده یا پیامی قرمز‌رنگ با عنوان “Margin Call” ظاهر شده است. این هشدار یعنی موجودی حساب شما به حدی کاهش یافته که دیگر قادر به پوشش زیان‌های باز نیست. در این مقاله فارکسی گام‌به‌گام می‌آموزید کال مارجین چیست، چرا رخ می‌دهد و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد. تا پایان این متن، نیازی به مراجعه به هیچ منبع دیگری نخواهید داشت.
مارجین در فارکس یعنی چه؟
مارجین (Margin) وثیقه‌ای است که بروکر به ازای باز کردن هر معامله نگه می‌دارد. وقتی می‌گوییم یک معامله با لوریج ۱:۱۰۰ باز کرده‌ایم، یعنی فقط ۱٪ ارزش آن معامله را به عنوان مارجین پرداخت کرده‌ایم و ۹۹٪ بقیه را در واقع از بروکر «قرض» گرفته‌ایم. اگر قیمت بر خلاف انتظار ما حرکت کند، این مارجین سپر اولیه زیان است.
چرا مارجین اهمیت دارد؟
- افزایش قدرت خرید: به کمک لوریج، می‌توانید حجم بزرگ‌تری معامله کنید.
- افزایش ریسک: همان لوریجِ جذاب می‌تواند زیان را هم بزرگ کند.
- پایه محاسبه کال مارجین: وقتی ارزش حساب از حد مشخصی پایین‌تر برود، بروکر هشدار می‌دهد.
تفاوت مارجین اولیه، مارجین نگهداری و مارجین آزاد
- مارجین اولیه (Initial Margin): میزان وثیقه مورد نیاز برای باز کردن معامله.
- مارجین نگهداری (Maintenance Margin): حداقل موجودی لازم برای باز ماندن پوزیشن.
- مارجین آزاد (Free Margin): موجودی قابل‌استفاده برای معاملات جدید؛ برابر Equity – Used Margin.
دانستن این سه مفهوم به شما کمک می‌کند قبل از رسیدن اخطار Margin Call، سیگنال‌های خطر را ببینید.
کال مارجین یعنی چه و چگونه فعال می‌شود؟
«کال مارجین» حالتی است که Equity (موجودی شناور) حساب به زیر سطح کال مارجین تعیین‌شده توسط بروکر می‌رسد؛ معمولاً بین 50٪ تا 100٪ مارجین استفاده‌شده. در این وضعیت:
- بروکر هشدار می‌دهد یا ایمیل می‌فرستد.
- اگر اقدامی نکنید، ممکن است به «Stop Out» برسید و پوزیشن‌ها بسته شود.
فرمول ساده محاسبه کال مارجین
سطح مارجین (%) = Equity ÷ Used Margin × 100
وقتی این درصد پایین‌تر از حد تعیین‌شده قرار گیرد، هشدار فعال می‌شود.
چرا Margin Call می‌تواند خطرناک باشد؟
- بسته‌شدن اجباری معاملات: زیان قطعی می‌شود.
- از دست رفتن سرمایه: ممکن است کل موجودی صفر شود.
- استرس و تصمیمات احساسی: معامله‌گر تحت فشار روانی شدید قرار می‌گیرد و اشتباهات بعدی محتمل است.
تجربه نشان می‌دهد معامله‌گرانی که با کال مارجین مواجه می‌شوند، اگر آموزش مدیریت ریسک ندیده باشند، در ۷۰٪ مواقع (بر اساس داده داخلی سه بروکر بزرگ) دوباره سرمایه‌ای را از دست می‌دهند.
سطح کال مارجین و سطح استاپ اوت در بروکرها
| نوع سطح | تعریف | مقدار معمول |
|---|---|---|
| Margin Call Level | درصدی که در آن بروکر هشدار می‌دهد | 100%، 80% یا 50% |
| Stop Out Level | درصدی که در آن بروکر پوزیشن‌ها را می‌بندد | 50%، 30% یا حتی 20% |
توجه: قبل از افتتاح حساب، این سطوح را در بخش «Account Specifications» مطالعه کنید. بروکرهای «ECN» اغلب سطح استاپ‌اوت پایین‌تری دارند.
مثال عملی از کال مارجین در متاتریدر
فرض کنید حسابی با موجودی 1,000 دلار دارید و با لوریج 1:100 یک لات EUR/USD می‌خرید. مارجین اولیه حدود 1,000 دلار است. اگر قیمت 100 پیپ بر خلاف جهت شما حرکت کند (یعنی ≈ 1,000 دلار زیان)، Equity شما به صفر می‌رسد. در اغلب بروکرها سطح کال مارجین روی 100٪ است؛ یعنی بلافاصله پس از افت Equity به 1,000 دلار یا کمتر، هشدار دریافت می‌کنید. اگر قیمت فقط 20 پیپ دیگر بر خلاف شما حرکت کند، سطح مارجین به زیر 50٪ می‌رود و بروکر پوزیشن را می‌بندد.
چه می‌توانستید بکنید؟
- حجم معامله را کوچک‌تر انتخاب کنید (مثلاً 0.1 لات).
- حد ضرر (Stop Loss) منطقی بگذارید.
- قبل از باز کردن پوزیشن، Risk per Trade را مشخص کنید (مثلاً 2٪ سرمایه).
چگونه از کال مارجین جلوگیری کنیم؟
- مدیریت لوریج: لوریج‌های بالای 1:100 برای حساب‌های کوچک خطرناک‌اند.
- استفاده از استاپ‌لاس: حد ضرر خودکار، جلوی زیان‌های بزرگ را می‌گیرد.
- تقسیم سرمایه: تمام بودجه را در یک پوزیشن نگذارید؛ تنوع دهید.
- چک‌کردن اخبار اقتصادی: انتشار داده‌های NFP یا CPI می‌تواند قیمت را ناگهانی جابه‌جا کند.
- ساب‌اکانت تمرینی: استراتژی را در حساب دمو تست کنید.
نکته تجربی: معامله‌گرانی که بیش از ۴ بار در سال کال مارجین می‌شوند، معمولاً از حد ضرر ثابت استفاده نمی‌کنند و نسبت ریسک به بازده (R:R) را کمتر از ۱ قرار می‌دهند.
نقش لوریج (Leverage) در وقوع Margin Call
هرچه ضریب لوریج بزرگ‌تر باشد، مارجین اولیه کوچک‌تر و Stop Out زودتر رخ می‌دهد. مثال زیر تفاوت را نشان می‌دهد:
| لوریج | مارجین برای ۱ لات EUR/USD | حرکت ۱۰۰ پیپی برای کال مارجین |
|---|---|---|
| 1:50 | $2 000 | زیان $1 000 (کال مارجین نمی‌شود) |
| 1:100 | $1 000 | زیان $1 000 (احتمال کال مارجین ۱۰۰٪) |
| 1:500 | $200 | زیان $1 000 (استاپ‌اوت حتمی) |
بدیهی است که لوریج بزرگ ابزار شمشیر دو لبه است؛ گاهی موفقیت را چندین‌برابر می‌کند و گاهی کل سرمایه را از بین می‌برد.
استراتژی‌های بازیابی حساب پس از کال مارجین
- آرامش و بازبینی پلن: بلافاصله دوباره واریز نکنید. پلن معاملاتی را مرور کنید.
- کاهش حجم تا ۵۰٪ سابق: تا زمانی که به سود ثابت برسید.
- تمرکز بر یک جفت‌ارز: کاهش پراکندگی ذهنی.
- ثبت ژورنال معاملاتی: علت زیان، احساسات حاکم و زمان ورود/خروج را بنویسید.
- دوره آموزشی مجدد: اگر دلیل کال مارجین دانش ناکافی است، سرمایه اصلی خود را وارد بازار نکنید تا مشکل رفع شود.
تأثیر اخبار و رویدادهای اقتصادی بر احتمال کال مارجین
وقتی سخن از «کال مارجین» به میان می‌آید، بسیاری از معاملهگران تنها به اعدادِ موجود در متاتریدر نگاه می‌کنند و فراموش می‌کنند که پشتِ هر نوسان قیمتی، یک دلیل بنیادی یا خبری نهفته است. واقعیت این است که رویدادهای اقتصاد کلان—از اعلام نرخ بهره فدرال رزرو گرفته تا انتشار آمار اشتغال ایالات متحده (NFP)—می‌توانند ظرف چند ثانیه سطح مارجین آزاد شما را به مرز خطر برسانند.
دلیل اصلی هم افزایش ناگهانی Volatility یا همان «نوسان» است؛ وقتی نوسان بالا می‌رود، دامنه حرکات قیمتی در بازه زمانی کوتاه عمیق‌تر می‌شود و اگر شما حد ضرر محافظه‌کارانه‌ای تعیین نکرده باشید، حتی یک خبر پیش‌بینی‌نشده می‌تواند حساب را به کال مارجین بکشاند.
برای مدیریت این ریسک خبری، سه اقدام کلیدی پیشنهاد می‌شود:
نکات مهم
- تقویم اقتصادی را جدی بگیرید: سایت‌هایی مانند Investing.com یا Forex Factory امکان فیلترکردن رویدادهای «High Impact» را دارند. اگر معامله‌ی باز دارید، حداقل ۳۰ دقیقه پیش از انتشار داده، حجم یا لوریج را کاهش دهید.
- استفاده از پوشش ریسک (Hedging): در مواقع انتشار خبر پرریسک، بازکردن یک پوزیشن کوچک در جهتِ مخالف می‌تواند زیان بالقوه را خنثی کند؛ البته باید دقت کنید اسپردهای وایدشده این مزیت را خنثی نکند.
- اجتناب از «FOMO» پس از خبر: بسیاری از تازه‌کاران در دقایق اولیهٔ پس از رویداد مهم، بدون تحلیل جامع وارد بازار می‌شوند؛ حرکتی که به‌سرعت سطح مارجین را تخلیه می‌کند. برای آشنایی با مارجین چیست به پیوند قبل مراجعه کنید. بهتر است ۱۰–۱۵ دقیقه صبر کنید تا نوسان‌های هیجانی فروکش کند، سپس با دید باز تصمیم بگیرید.
بد نیست بدانید پژوهش‌های داخلی یکی از بروکرهای بزرگ نشان می‌دهد در هفته‌هایی که چهار رویداد «سطح قرمز» یا بیشتر اتفاق می‌افتد، نرخ کال مارجین مشتریان خُرد تا ۴۲٪ بالاتر می‌رود. بنابراین اگر می‌خواهید چراغ هشدار مارجین برای شما کمتر روشن شود، اخبار اقتصادی را درست همان‌قدر جدی بگیرید که تحلیل تکنیکال را جدی می‌گیرید؛ چرا که بازار، واکنش خود را نه براساس امید و آرزو، بلکه برمبنای داده‌های واقعی نشان می‌دهد.
روان‌شناسی کال مارجین: مدیریت احساسات در لحظات بحرانی
نه حساب کوچک مهم است و نه حساب بزرگ؛ وقتی هشدار Margin Call روی صفحه ظاهر می‌شود، واکنش احساسی تقریباً همهٔ معاملهگران مشابه است: شوک، ترس و گاهی خشم. مشکل اما از آن‌جا آغاز می‌شود که این احساسات فشار می‌آورند تا در همان لحظات بحرانی تصمیمی عجولانه بگیرید؛ مثلاً بلافاصله دوباره واریز کنید یا پوزیشن را «مارتینگل» کرده و بدون منطق حجم را دوبرابر کنید.
برای غلبه بر این چرخهٔ مخرب، نخست باید بفهمید مغز چگونه به ضرر واکنش نشان می‌دهد. پژوهش‌های علوم اعصاب مالی (Neurofinance) نشان می‌دهد هنگام زیان سنگین، بخش آمیگدال (مرکز پردازش هیجان) فعال می‌شود و قشر پیش‌پیشانی که منطق و برنامه‌ریزی بلندمدت را مدیریت می‌کند، به‌طور موقت «خاموش» می‌شود. نتیجه؟ تصمیم‌های احساسی که اغلب به ضرر بزرگ‌تر ختم می‌شود.
برای شکستن این حلقه، سه گام عملی پیشنهاد می‌کنم:
- پروتکل توقف ۹۰ ثانیه‌ای: بلافاصله پس از دریافت هشدار کال مارجین، مانیتور را کنار بگذارید، سه نفس عمیق بکشید و حداقل ۹۰ ثانیه هیچ دکمه‌ای نزنید. این وقفهٔ کوتاه، واکنش جنگ‌وگریز آمیگدال را آرام و فضای تصمیم منطقی را فراهم می‌کند.
- ژورنال احساسات: در کنار ژورنال معاملاتی، ستونی برای «احساس غالب» ایجاد کنید. وقتی حس ترس یا خشم را مکتوب می‌کنید، فاصلهٔ روانی بین شما و هیجان ایجاد می‌شود و احتمال تصمیم عجولانه کاهش می‌یابد.
- تصویرسازی پیامدها (Consequence Imaging): قبل از هر اقدام، دو سناریو را به‌صورت ذهنی تجسم کنید: اگر الآن پوزیشن را ببندم چه می‌شود؟ و اگر ببندم نشود چه؟ پژوهش‌ها نشان می‌دهد تصویرسازی پیامد منفی، فعالیت قشر پیش‌پیشانی را تقویت کرده و رفتار تکانه‌ای را مهار می‌کند.
یادمان باشد بیشتر سرمایه‌های از دست‌رفته پس از کال مارجین، نه به‌دلیل نبود استراتژی معاملاتی، بلکه به سبب واکنش احساسی نابجا رخ می‌دهد. اگر می‌خواهید در مسیر حرفه‌ای باقی بمانید، سلامت روان معاملاتی را هم‌سنگ سلامت حساب بانکی بدانید؛ زیرا کنترل احساسات، همان سپر نهایی در برابر تکرار مکرر Margin Call است.
سؤالات متداول درباره کال مارجین
- آیا ممکن است کارگزاری بدون هشدار، مستقیم پوزیشن‌ها را ببندد؟
بله؛ اگر حساب به سطح استاپ‌اوت برسد، بروکر مجاز است برای محافظت از خود و شما پوزیشن‌ها را ببندد.
- آیا می‌توان سطح کال مارجین را تغییر داد؟
در اغلب حساب‌های خُرد خیر؛ اما در حساب‌های VIP می‌توانید با بروکر مذاکره کنید.
- کال مارجین در حساب Islamic (بدون سوآپ) تفاوت دارد؟
سطوح مارجین تفاوتی ندارد؛ فقط کارمزد شبانه حذف شده است.
- بهترین لوریج برای مبتدیان چیست؟
۱:۳۰ یا کمتر؛ اتحادیه اروپا حتی لوریج‌های بالاتر از این را برای مشتریان ریتیل محدود کرده است.
جمع‌بندی؛ سه نکته طلایی مدیریت مارجین (H2)
- لوریج را هوشمندانه انتخاب کنید: ضریب یا لوریج بزرگ‌تر همیشه به معنای سود بزرگ‌تر نیست.
- مقدار ریسک در هر معامله حداکثر ۲٪ باشد: این قانون ساده، احتمال کال مارجین را به‌طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.
- پلن مکتوب داشته باشید: معامله بر اساس حدس و گمان، سریع‌ترین مسیر به سمت Margin Call است.
اکنون با درک دقیق «کال مارجین چیست» و روش‌های پرهیز از آن، آماده‌اید معامله‌گری را در مسیر حرفه‌ای ادامه دهید. اگر این مطلب برایتان مفید بود، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و تجربه‌های شخصی‌تان را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید.
منابع
در نگارش این مقاله، به منابع انگلیسیِ معتبر زیر استناد شده است:
- Investopedia – “Margin Call: What It Is and How to Meet One With Examples” (به‌روزرسانی ۲۱ اوت ۲۰۲۴). این منبع تعریف عملیاتی Margin Call، نحوه محاسبه سطح مارجین و راهکارهای پوشش آن را ارائه می‌دهد. (Investopedia)
- BabyPips – School of Pipsology درس “What is a Margin Call? – Margin Call Level”. راهنمای آموزشی گام‌به‌گام برای معاملهگران خُرد که سازوکار هشدارهای مارجین و سطح Stop Out را توضیح می‌دهد. (Babypips.com)
- CFTC – “Final Rule Regarding Retail Foreign Exchange Transactions” (PDF Factsheet). مقررات فدرال ایالات متحده در مورد حداقل سرمایه، سقف لوریج (security-deposit) و الزامات مارجین در حساب‌های خُرد فارکس. (CFTC)
- NFA (National Futures Association) – پیش‌نویس “Compliance Rule 2-43: Forex Price Adjustments and Trade Practices”. مقررات تکمیلی درباره شیوه اجرای معاملات، مدیریت ریسک، و الزام به اطلاع‌رسانی Margin Call به مشتریان. (National Futures Association)
- FCA (UK Financial Conduct Authority) – “Final Notice 2024: Forex TB Limited”. این سندِ نظارتی، نحوه سوءاستفاده بروکر از فشار Margin Call و الزامات برخورد منصفانه با مشتریان را تشریح می‌کند. (FCA)
- BIS/CPMI/IOSCO – “Transparency and Responsiveness of Initial Margin in Centrally Cleared Markets” (ژانویه ۲۰۲۴). گزارش بین‌المللی درباره شیوههای محاسبه و شفافیت مارجین اولیه در بازارهای مشتقه که برای درک مقیاس‌پذیری مدل‌های مارجین مفید است. (bis.org)